Chúng ta cùng xem xét các loại và màu sắc khác nhau của chất chống đông, đặc điểm của từng loại, loại nhà sản xuất ô tô của bạn sử dụng và lý do tại sao chất chống đông phải được trộn với nước.
“Chất chống đông” là một hóa chất, chủ yếu bao gồm ethylene glycol, khi trộn với nước sẽ làm giảm điểm đóng băng và nâng cao điểm sôi của hỗn hợp. Theo truyền thống, sự kết hợp giữa chất chống đông và nước được gọi là “chất làm mát”. Trái ngược với các loại xe làm mát bằng không khí dựa vào luồng không khí do quạt thổi qua các bộ phận của động cơ, động cơ làm mát bằng nước sử dụng két làm mát, máy bơm nước, van hằng nhiệt, lõi sưởi, ống mềm và các kênh trong động cơ (áo nước).
Trong hệ thống làm mát, chất làm mát di chuyển theo một đường tròn khép kín do máy bơm nước điều khiển, qua động cơ, nơi nó loại bỏ nhiệt tạo ra bởi quá trình đốt cháy, qua lõi lò sưởi của xe (cung cấp nhiệt cho nội thất của xe) và qua két làm mát nơi nó tỏa nhiệt ra không khí bên ngoài, để bắt đầu lại chu trình.
Chỉ riêng nước sẽ có thể làm mát động cơ ô tô rất tốt – nhưng cho đến khi các điều kiện bên ngoài và sử dụng khiến nó bị đóng băng hoặc sôi. Chất chống đông được phát triển để ngăn chặn những thảm họa đó, và nó chứa các chất phụ gia ngăn chặn sự ăn mòn của các thành phần kim loại mà nó tiếp xúc. Trong bài viết này, chúng ta sẽ xem xét các loại và màu sắc khác nhau của chất chống đông trên thị trường hiện nay, đặc điểm của từng loại và tại sao nên trộn chất chống đông nguyên chất với nước để đạt hiệu quả tối đa.
Giống như bất kỳ chất lỏng nào đi vào xe, chất chống đông có tuổi thọ và nó có thời điểm bắt đầu phân hủy. Nhưng không phải bản thân ethylene glycol bị hao mòn, mà là các thành phần ức chế ăn mòn được thêm vào nó sẽ bị tiêu hao. Những chất ức chế này ngăn ngừa rỉ sét hình thành trên các bộ phận kim loại như máy bơm nước và khối động cơ, và chúng bị sử dụng hết ở nhiều mức độ khác nhau tùy thuộc vào thành phần hóa học. Chất chống đông trở thành màu nâu hoặc màu gỉ cho thấy chất ức chế đã bị hỏng đến mức phải thay dung dịch.
Thêm nước vào chất chống đông
Với các thùng chứa chất chống đông ghi trên nhãn của chúng rằng chúng đã được trộn sẵn theo tỷ lệ 50/50 với nước trong quá trình sản xuất, thì bạn chỉ cần sử dụng mà không cần làm gì. Với chất chống đông “full strength” (tức là loại nguyên chất), bạn cần phải tự pha loãng với nước. Thông thường, chất chống đông nguyên chất cung cấp nhiều giá trị hơn khi mua – ngay cả khi giá nước cất được tính vào. Nếu bạn thích sự tiện lợi khi không phải lo lắng về việc tự trộn các thứ một cách chính xác, thì hỗn hợp 50/50 là cách tốt nhất.
Nước cất luôn tốt nhất
Nước máy và thậm chí cả nước lọc đều chứa nhiều khoáng chất như canxi và magiê để lại cặn bẩn bên trong toàn bộ hệ thống làm mát – đặc biệt là xung quanh các bộ phận của động cơ có nhiệt độ cao. Vì vậy, bất kể xe của bạn yêu cầu loại chất chống đông nào, chỉ sử dụng nước cất khi pha chế hỗn hợp của bạn. Bởi vì nước cất là loại nước tinh khiến được chưng cất, cặn khoáng và các tạp chất khác sẽ được chặn lại. Và vì nó có sẵn ở bất kỳ siêu thị hoặc cửa hàng phụ tùng ô tô nào, do đó, bạn rất dễ dàng mua chúng với mức giá phải chăng.
Hỗn hợp tối đa hóa điểm đóng băng và điểm sôi
Bất kể chất chống đông của bạn là loại hay màu nào, nó sẽ truyền nhiệt hiệu quả nhất khi được pha trộn với lượng nước thích hợp – tỷ lệ phần trăm hỗn hợp dựa trên nhiệt độ thấp nhất thường thấy trong khí hậu của bạn. Hầu hết các khu vực phù hợp nhất với hỗn hợp chống đông nước 50/50 sẽ bảo vệ từ mức thấp -34 °F (-36.67℃) đến cao 265 °F (129.44℃). Ngoài ra, việc duy trì bảo vệ điểm đóng băng thích hợp đảm bảo chất ức chế ăn mòn vẫn ở mức dự định.
Sự thật phải lưu ý rằng chỉ riêng chất chống đông đơn thuần sẽ không thực hiện nhiệm vụ bảo vệ hệ thống làm mát của xe của bạn tốt hơn nhiều so với bản thân nước. Trên thực tế, chất chống đông nguyên chất sẽ đóng băng ở nhiệt độ không thấp hơn nhiều so với nhiệt độ của nước. Ở những vùng khí hậu lạnh nhất, hỗn hợp hiệu quả nhất để chống lại sự đông cứng sẽ bao gồm 60-70% chất chống đông (với phần còn lại là nước) – không phải 100%.
Sức khỏe của toàn bộ hệ thống làm mát của bạn bị ảnh hưởng nếu mức chất làm mát thấp
Chất chống đông có tính ăn mòn cao hơn nhiều khi nó ở dạng hơi nóng thay vì ở trạng thái lỏng bình thường. Khi hệ thống làm mát liên tục ở mức chất lỏng thấp, những hơi này sẽ lấp đầy không gian có sẵn – tạo ra một môi trường cực kỳ ăn mòn các bộ phận bên trong động cơ. Ngoài ra, các thành phần kim loại bị lộ ra ngoài do không có đủ chất chống đông sẽ nhanh chóng hình thành sự ăn mòn – một thứ biến chất làm mát sạch, hiệu quả thành chất làm mát bẩn. Và tất nhiên, hệ thống làm mát không thể truyền nhiệt đúng cách khi không có đủ chất chống đông để làm việc đó. Các kỹ sư đã tạo ra chiếc xe của bạn đã thiết kế nó để hoạt động hoàn toàn với tính năng chống đóng băng, vì vậy hãy đảm bảo rằng nó được kiểm tra và bảo dưỡng thường xuyên. (Nếu bạn thấy mình thường xuyên bổ sung chất làm mát, hãy kiểm tra hệ thống để phát hiện rò rỉ càng sớm càng tốt.)
Các loại màu chất chống đông
Màu sắc của chất chống đông được tạo ra hoàn toàn bằng thuốc nhuộm màu, không phải là kết quả trực tiếp của bất kỳ hóa chất nào được pha trộn trong quá trình sản xuất. Điều đó nói rằng, có sự tồn tại các màu khác nhau cho chất chống đông. Các màu chống đông chính mà bạn sẽ gặp là màu xanh lá cây truyền thống, màu vàng kéo dài tuổi thọ và màu hồng hoặc màu cam kéo dài tuổi thọ. Trong những năm gần đây, một số nhà sản xuất ô tô Hàn Quốc thậm chí đã sử dụng chất chống đông màu xanh lam.
Dù xe của bạn được trang bị màu gì và loại chất chống đông nào từ nhà máy, chúng tôi đặc biệt khuyên bạn nên tuân thủ nghiêm ngặt các khuyến nghị của nhà sản xuất xe khi bổ sung hoặc thay thế chất làm mát. Nói cách khác, chỉ sử dụng loại hoặc màu được khuyến nghị và không bao giờ trộn lẫn các loại chất chống đông khác nhau. Một số chất chống đông được phát triển gần đây được bán trên thị trường tuyên bố là phổ biến cho tất cả các loại xe, nhưng không thể đảm bảo nó thực sự phù hợp cho xe của bạn.
Chất chống đông màu xanh lá cây
Trong nhiều thập kỷ, hầu như tất cả các chất chống đông đều được nhuộm màu xanh lục nổi và làm bằng ethylene glycol. Loại chất chống đông truyền thống này sử dụng “Công nghệ axit vô cơ” (IAT) làm cơ sở hóa học, và thường chứa các chất phụ gia silicat hoặc photphat để ngăn chặn sự ăn mòn các thành phần của hệ thống làm mát bằng kim loại.
Trong thời gian gần đây rộ lên phong trào thay thế ethylene glycol bằng propylene glycol, chất này sẽ ít gây hại hơn nếu ăn phải. (Bạn có thể thấy propylene glycol dựa trên chất chống đông bán trên thị trường là “an toàn vật nuôi” hoặc “an toàn với môi trường”.) Bởi vì các chất ức chế ăn mòn trong chất chống đông xanh truyền thống phá vỡ sớm hơn, tuổi thọ hữu ích của nó là ngắn hơn – thường đánh giá ở ba năm hoặc 36.000 dặm (gần 60.000 km).
Chất chống đông màu cam và hồng – Chất làm mát loại công nghệ axit hữu cơ (OAT)
Chất chống đông có màu hồng hoặc cam đã xuất hiện từ năm 1996 và có một loại chất ức chế chống ăn mòn mới hơn được gọi là axit hữu cơ. Chúng không chứa silicat hoặc phốt phát có nhiều trong chất làm mát màu xanh lá cây truyền thống của Mỹ.
Những Công nghệ axit hữu cơ (Organic Acid Technology OAT) loại chất làm mát được sử dụng rộng rãi ở châu Âu trước khi được giới thiệu với thị trường Mỹ, và chúng thường có tuổi thọ dài hơn 5 năm hoặc 150.000 dặm vì những chất ức chế này tồn tại lâu hơn trước khi bị phá vỡ. Điều quan trọng cần lưu ý là không bao giờ được sử dụng chất chống đông axit hữu cơ trên các loại xe cũ két làm mát bằng đồng và đồng thau truyền thống, chỉ sử dụng cho loại bằng nhôm hoặc nhựa.
Các biến thể của loại chất làm mát này được General Motors cùng với một số nhà sản xuất châu Âu và châu Á sử dụng (xem thêm biểu đồ ở trên). Gần đây, Honda và Toyota cũng đã bắt đầu sử dụng chất làm mát OAT kéo dài tuổi thọ, và một số xe Toyota được trang bị chất làm mát được nhuộm màu đỏ. Do các vấn đề trước đây với việc DexCool tạo ra cặn gỉ nếu mức chất làm mát thấp kinh niên, hai nhà sản xuất Nhật Bản này nhấn mạnh rằng chất chống đông DexCool không được sử dụng trong hệ thống làm mát của họ.
General Motors DexCool và các chất làm mát tương tự khác sử dụng các chất ức chế hữu cơ có tên sebacate và 2-EHA (axit 2-ethylhexanoic) được thiết kế riêng cho các khối động cơ bằng gang mà GM đã sử dụng rất nhiều. Mặc dù các axit hữu cơ được sử dụng trong DexCool ổn định trong thời gian dài và có thể xử lý nước khoáng cứng, chúng đã được phát hiện có một số vấn đề. 2-EHA không hoàn toàn bảo vệ động cơ khi mà xe đã chạy hàng ngàn dặm, và nó có thể làm mềm nhựa có thể gây ra rò rỉ các miếng đệm.
Volkswagen, Audi và các thương hiệu thuộc sở hữu của VW khác sử dụng các biến thể của hỗn hợp riêng của họ có tên “G-12” có màu hồng khô.
Chất chống đông màu vàng nhạt – Chất làm mát loại công nghệ axit hữu cơ lai (HOAT)
Chất làm mát nhuộm màu vàng nhạt được gọi là “G-5”. Được phát triển bởi tập đoàn BASF của Đức và ban đầu được đặt tên là Glysantin G05, nó đã trở nên phổ biến với các nhà sản xuất ô tô châu Âu cũng như Chrysler và Ford sau khi Mercedes-Benz bắt đầu sử dụng nó vào năm 1984.
Valvoline hiện đã được cấp phép sử dụng công thức BASF và phiên bản tương tự của họ đã được Mercedes và các hãng sản xuất xe khác phê duyệt thường được bán dưới tên thương hiệu “Zerex”.
Trong khi chất làm mát HOAT thường trộn OAT với chất ức chế truyền thống như silicat hoặc phốt phát, G05 là một công thức ít silicat, không chứa phốt phát được pha trộn với chất ức chế axit benzoic.
Trộn các loại chất làm mát với nhau có thể gây hại cho hệ thống của bạn – Thêm nước tinh khiết trong trường hợp khẩn cấp
Không nên kết hợp bất kỳ chất chống đông nào được đề cập ở trên với nhau. Nếu bạn đang trong tình huống khẩn cấp khi mức nước làm mát thấp do rò rỉ, bạn nên bổ sung nước tinh khiết hơn là một loại chất chống đông khác. Nếu bạn vô tình trộn các màu khác nhau, hãy xử lý sục rửa toàn bộ hệ thống làm mát của bạn một cách chuyên nghiệp càng sớm càng tốt.
Trường hợp an toàn, trộn các loại chất chống đông sẽ làm cho tuổi thọ của hỗn hợp mới giảm xuống thấp. Trường hợp tệ nhất, các chất ức chế ăn mòn khác nhau không bao giờ được thiết kế để trộn lẫn sẽ hoạt động chống lại nhau – làm hỏng hệ thống làm mát của xe của bạn trong quá trình này. Ví dụ, trộn chất làm mát màu xanh lá cây với chất chống đông màu cam hoặc màu hồng sẽ khiến hỗn hợp tạo thành gel thành một chất đặc hơn và không dễ chảy – làm tắc nghẽn các kênh của hệ thống làm mát, két làm mát và lõi sưởi. Nếu không được sửa chữa, máy bơm nước sẽ quá nhiệt và hỏng. Nếu bản thân động cơ trở nên quá nhiệt, có khả năng các miếng đệm đầu có thể bị hỏng và đầu xi lanh có thể bị cong vênh.
Phụ gia làm mát
Động cơ mạnh mẽ, mã lực cao có xu hướng chạy nóng hơn động cơ nhỏ hơn. Nếu một động cơ đã được sửa đổi theo bất kỳ cách nào để tạo ra nhiều năng lượng hơn, nó có thể sẽ hoạt động ở nhiệt độ cao hơn so với phiên bản cũ của nó. Trong cả hai trường hợp này, không có gì lạ khi nhiệt độ dưới mui xe tăng lên. Đối với loại hiệu suất này, các chất phụ gia làm mát có chứa các tác nhân làm giảm các túi khí mà có thể tạo ra “điểm nóng”. Kết quả là, chất làm mát tiếp xúc hoàn toàn hơn với tất cả các bề mặt bên trong động cơ và két làm mát – dẫn đến động cơ hoạt động mát hơn mà không ảnh hưởng đến quá trình truyền nhiệt.
Các chất ức chế ăn mòn có trong các chất phụ gia cũng thay thế các chất ức chế bị mất tự nhiên theo thời gian – củng cố thêm cho hệ thống của bạn chống lại rỉ sét và tích tụ cặn bùn.
