Nằm khiêm tốn tại khu công nghiệp Kidlington, Oxfordshire, Electrogenic là một “lò độ” xe điện (electric vehicle) thuộc hàng “top” thế giới. CEO Steve Drummond còn tự tin khẳng định cách làm của Electrogenic là “độc nhất vô nhị”. Bài viết này sẽ “mổ xẻ” xem Electrogenic “làm trò” gì, và vì sao lại “chơi trội” như vậy.
Dân “ghiền” xe trên mạng chắc không lạ gì cái tên Electrogenic, vì hãng này liên tục “nhá hàng” các dự án mới. Tụi tôi cũng từng “trên tay” vài chiếc xe độ của Electrogenic, sẽ kể lại ở dưới.
Có thể bạn biết Electrogenic chuyên “hô biến” xe cổ thành xe điện, nhưng chưa chắc đã hình dung hết “quy trình”, hay cách “lò độ” này “vận hành”. Bài này sẽ “giải ngố” cho bạn.
Electrogenic làm gì?
CEO Drummond mô tả Electrogenic là “Chuyên gia về hệ thống điện và tích hợp – đặc biệt là xe cộ, vì đó là cách phức tạp nhất để xài mô-tơ điện.” Ông này vốn là dân “cứng” về hạ tầng điện quốc tế, nên nhấn mạnh chữ “phức tạp” là có lý do.
Công ty có bốn mảng chính:
- “Độ” xe điện cho quân đội.
- Thiết kế hệ truyền động điện (electric powertrains) cho các hãng xe nhỏ (quy mô nhỏ, không phải xe nhỏ).
- “Độ” xe điện theo yêu cầu riêng (one-off bespoke).
- Phát triển và sản xuất bộ kit (kit) chuyển đổi xe điện (EV) “cây nhà lá vườn” cho xe cổ và các loại xe khác (đây mới là “món chính”).
Về mảng quân sự, Electrogenic hợp tác với Babcock International. Drummond cho biết, mảng này ít bí mật hơn so với việc hợp tác với các hãng xe nhỏ. Dự án hiện tại liên quan đến xe Land Rover Defender điện – sử dụng cùng bộ linh kiện như các bộ chuyển đổi thương mại của Electrogenic.
Vụ quân đội là hợp tác với Babcock International, Drummond bảo mảng này còn “thoáng” hơn mảng làm với các hãng xe nhỏ. Dự án hiện tại là “lên đời” điện cho Land Rover Defender – xài chung đồ với bộ kit thương mại của Electrogenic.
Không chỉ để “tàng hình”, mà còn để xe dễ lái và “tiếp nhiên liệu” hơn. Hóa ra, sạc xe điện lại giúp quân đội “logistics” ngon hơn, bớt nguy hiểm cho lính hộ tống đoàn xe xăng. Mà dùng xăng đó chạy máy phát điện thay vì chạy thẳng vào xe cũng “lợi” hơn. Drummond khoe: “Tiết kiệm được 40% năng lượng.”
Ở các thị trường ngoài quân đội, như Kenya, cũng tương tự, xăng dầu “chập chờn” nên Land Rover điện lại “chuẩn bài” hơn xe xăng hay dầu. Mấy “thợ” của Electrogenic đang “tăng gia” cho một xưởng bên đó, cứ bốn ngày “xuất xưởng” một xe để phục vụ dân đi safari và các kiểu.
Tuy nhiên, dù mảng quốc phòng có tạo ra vài “đồ chơi” hay ho, cả mảng này lẫn mảng làm với các hãng xe nhỏ đều “hên xui” theo ngân sách và thời gian của đối tác. Vì vậy, mảng “tự thân vận động” với bộ kit “cắm là chạy” (plug-and-play) mới là quan trọng.
Electrogenic có gì “độc”?
Trích lời Drummond: “Trên thế giới, chỉ có chúng tôi thiết kế và sản xuất bộ kit (drop-in kit) hoàn chỉnh, biến xe cổ thành xe điện.” Nói cách khác, gần như toàn bộ công nghệ của Electrogenic là “của nhà trồng được”.
Không có chuyện “xào” lại pin hay mô-tơ từ xe Tesla “bãi” ở đây, tất cả linh kiện (off-the-shelf) đều là hàng mới “đập hộp”. Nhưng “đỉnh” hơn nữa, có hai điểm khiến Electrogenic thực sự khác biệt.
Thứ nhất, “đồ chơi” nội bộ không chỉ có phần cứng “xịn”, ví dụ như hộp giảm tốc (reducer gearboxes) “hàng thửa” để “thuần hóa” mô-tơ điện vòng tua “khủng”, mà quan trọng hơn cả là phần mềm và điện tử “chạy” mọi thứ. Nhờ vậy, Electrogenic có thể tự tin (và chúng tôi thấy đúng) khẳng định chất lượng hệ truyền động (powertrain) trên xe điện độ của họ ngang ngửa xe “chính hãng” (OEM).
Thứ hai, bộ kit chuyển đổi (conversion kit) bán ra thực sự là “trọn gói”. Nghĩa là có đủ mọi thứ để “hồi sinh” chiếc xe cổ bằng điện. Kể cả dây điện để đồng hồ (dashboard) nguyên bản vẫn “chạy tốt”.
Nhờ vậy, các xưởng độ xe điện của Electrogenic – vốn là một mạng lưới toàn cầu các garage chuyên phục chế xe sang – có thể cung cấp “giải pháp đỉnh của chóp” (lời Drummond) mà “không cần quá hiểu nguyên lý”.
Sở dĩ làm được vậy là nhờ công nghệ của Electrogenic đã “chín muồi”, và đảm bảo “lắp là chạy” (straight out of the box). Đa số xe chỉ mất 15 phút để “lên điện” sau khi lắp xong. Đó là mức độ hoàn thiện của bộ kit. Chưa kể, vì được thiết kế để không phải “mổ xẻ” xe, nên việc độ điện này hoàn toàn có thể “về zin” (reversible).
Nghĩa là chiếc Jaguar E-Type hàng hiếm (numbers-matching) của bạn vẫn “chuẩn chỉ”, dù cục máy xăng có đang nằm chễm chệ trên bàn phòng khách. Drummond bảo, như vậy sau này khỏi lo cãi nhau về giá.
“Vũ khí bí mật” bao gồm cả Bộ điều khiển trung tâm (Vehicle Control Unit), “bộ não” giúp “phiên dịch” giữa hệ thống cũ và công nghệ mới (phải nói là thiên tài, gần như “cân” được mọi loại tín hiệu điện, bất chấp tuổi tác).
Cuối cùng là “hộp đen” (box of tricks) chuyên dùng để kiểm tra sau khi độ, trông như máy chẩn đoán (diagnostics machine) “xịn sò”. Chạy thử trên chiếc Defender của hãng, thấy “ngon lành cành đào”, không có gì để chê.
Vì sao Electrogenic lại “độ” xe điện?
Có tấm biển bên ngoài xưởng của Electrogenic ghi: “Cứu thế giới, mỗi lần một chiếc xe.” Tóm gọn là vậy.
Drummond giải thích: “Cả xưởng toàn dân ‘ghiền’ xăng dầu. Chẳng ai làm việc này nếu không phải để xe ‘ngon’ hơn xe gốc. Mà các kỹ sư ngày xưa, họ chỉ muốn tạo ra chiếc xe tốt nhất có thể với công nghệ thời đó. Chúng tôi chỉ đơn giản là, giờ công nghệ xịn hơn rồi, thì sao?”
Điều này liên quan đến nhiều lý do khác nhau của chủ xe khi chọn Electrogenic.
Vài người chỉ muốn “sống xanh”. Có thể họ đã đi xe điện thường ngày, và có tình cảm đặc biệt với một chiếc xe cũ, nay có vẻ “lạc quẻ”. Chủ chiếc Mazda MX-5 mà chúng tôi mới lái thử là một ví dụ.
Số khác tìm kiếm sự tin cậy. Chuyển sang xe điện thường tăng hiệu suất – Drummond lấy bộ kit cho DeLorean làm ví dụ – nhưng khía cạnh tin cậy thì ít ai ngờ tới. Drummond kể có lần gặp một chủ xe E-Type tại triển lãm, gần như phát khóc khi nghĩ đến viễn cảnh không còn phải “vật lộn” với động cơ xăng “ẩm ương”.
Tương tự, xe điện cổ điển chắc chắn sẽ dễ sử dụng hơn. Không cần chờ máy nóng, đi quãng ngắn thoải mái hơn, mô-men xoắn lớn hơn và thường là số tự động, nên “dễ gần” hơn. Nhờ vậy, có thể cả nhà cùng lái.
Mấy “thánh” xe cổ chắc sẽ “bĩu môi”. Nhưng nếu nhờ đó mà vợ chồng cùng chia sẻ đam mê, thì chiếc xe cổ sẽ còn “sống” lâu hơn. Mà nhớ nhé, quá trình “độ” không hề “phá” xe.
Cuối cùng là các nhà sưu tập – kiểu người đã có cả “bộ sưu tập” một dòng xe nào đó, và muốn có thêm bản chạy điện cho “đủ bộ”.
Bộ kit chuyển đổi của Electrogenic được tạo ra như thế nào?
Thường thì bắt đầu bằng một cuộc nói chuyện với khách hàng tiềm năng, để xem liệu việc chuyển đổi có đủ sức hút trên thị trường hay không. Quyết định xong, Electrogenic cần mượn xe để bắt đầu thiết kế và tạo mẫu.
Drummond luôn yêu cầu xe phải “ngon lành cành đào” trước khi bắt đầu quá trình này. Điều này giúp đội ngũ đánh giá được sở thích hiện tại của khách, hiểu rõ hơn mong đợi của họ, cũng như hiệu suất cơ bản của xe.
Có trường hợp xe vừa mới “đại tu” máy xăng xong. Điều này không chỉ tạo “chuẩn” hoàn hảo cho Electrogenic, mà còn đảm bảo động cơ tháo ra vẫn “ngon” để lắp lại sau này, hoặc giữ giá trị xe nếu bán.
Sau khi tháo hết “dàn máy” nguyên bản, xe được quét 3D để bắt đầu thiết kế hệ thống, tính toán không gian lắp đặt. Xong xuôi trên máy tính, thì bắt đầu tạo mẫu và phát triển. Tất nhiên, thường sẽ có điều chỉnh trong quá trình, nhưng nhờ in 3D và đội ngũ gia công lành nghề, mọi việc khá suôn sẻ.
Khi xe thử nghiệm “lên điện” xong, sẽ đến bước hiệu chỉnh – thường có sự tham gia của khách hàng – và khi mọi thứ “ổn áp”, thiết kế linh kiện và phần mềm cho bộ kit sẽ được hoàn thiện. Drummond nhấn mạnh, dù công nghệ cốt lõi đã rất “chín”, họ vẫn luôn cải tiến liên tục.
Do đó, các bộ kit được tinh chỉnh theo thời gian. Đôi khi, quá trình này bao gồm việc mở rộng bộ kit cho nhiều biến thể xe hơn. Hiện tại, Electrogenic đang “chuẩn hóa” các sản phẩm cho Land Rover, để nhiều bộ phận có thể dùng chung cho các dòng Series khác nhau, cũng như Defender.
Có vấn đề gì không?
Tất nhiên, giá cả là một vấn đề. Không phải xe nào cũng “độ” được với Electrogenic, vì công nghệ này “chát”. Chiếc MX-5 là một ví dụ điển hình, “lên đời” điện có thể tốn hơn 30.000 bảng – gấp 10 lần giá xe “zin”. Có lẽ “hợp ví” hơn với Porsche 911 cổ điển, hoặc E-Type, nhưng số lượng người chơi MX-5, Miata và Eunos Roadster cũng đủ để bộ kit này “có cửa”.
Hơn nữa, dù quảng cáo là “cắm là chạy” (plug-and-play), mấy bộ kit này vẫn cần thợ “cứng” lắp. Ngoại lệ duy nhất là bộ kit cho Mini cổ điển, “gọn” đến mức Electrogenic tự tin bán cho dân không chuyên nhưng “mát tay”.
Electrogenic có nhận “độ” xe theo yêu cầu riêng không?
Có, nhưng chỉ là “muối bỏ bể”, chủ yếu là vì Drummond nói đùa rằng làm xe “thửa riêng” quá lằng nhằng, nên kiểu gì cũng lỗ. Quyết định “ôm” dự án dạng này thường dựa vào độ “hot”: hoặc là đội ngũ Electrogenic thấy “khoái”, hoặc là dự án đó có tiềm năng “lên báo”.
Trong xưởng có mấy chiếc xe mà chúng tôi không được phép hé răng, nhưng cũng có mặt một dự án “thửa riêng” đình đám của Electrogenic: chiếc Rolls-Royce Phantom II 1929 của Jason Momoa. Dự án này cực kỳ “vi diệu”, và như mọi khi, có thể “về zin” hoàn toàn. Thậm chí, các bộ phận điện (electric drive components) còn được giấu dưới nắp ca-pô kiểu cổ điển/steampunk.
Ở một “thái cực” khác, Electrogenic cũng “phục chế hiện đại” (restomod) chiếc Kia Pride theo “đơn đặt hàng” của văn phòng báo chí Anh Quốc, để mừng sinh nhật lần thứ 80 của hãng xe Hàn.
