Hệ thống phanh trên ô tô của bạn có lẽ là một trong những hệ thống quan trọng nhất, và do công việc khó khăn và tần suất sử dụng, chúng cũng là một trong những hệ thống có khả năng bị mòn và cần được bảo dưỡng nhiều nhất. Ngay cả khi mọi thứ hoạt động bình thường với hệ thống phanh của bạn và không có gì bị hao mòn, chúng có thể đột nhiên phát ra tiếng động khó chịu hoặc phát ra cảm giác rùng mình khi sử dụng. Xe hơi hiện đại sử dụng hệ thống trợ lực thủy lực (chân không hoặc cách khác), với phanh đĩa ở bánh trước và phanh đĩa hoặc tang trống ở bánh sau. Tất cả các xe ô tô hiện đại đều đi kèm với hệ thống chống bó cứng phanh (ABS) và kiểm soát ổn định dựa trên phanh phức tạp, điều này làm phức tạp một số khía cạnh của việc khắc phục sự cố và sửa chữa, nhưng những hệ thống đó sẽ thông báo cho bạn khi có sự cố xảy ra. Ngoài ra còn có phanh khẩn cấp/đỗ xe dạng cơ khí riêng biệt, hoạt động bằng cáp hoặc bằng điện, chỉ hoạt động ở bánh sau.
Có hai chế độ hỏng hóc chung đối với phanh: Chúng hoạt động không đủ tốt hoặc không hoạt động. Sau đó là các vấn đề nhỏ như tiếng kêu phanh, phanh rung/giật, mùi khét, rò rỉ chất lỏng, kéo sang một bên, v.v.
1. Phanh không hoạt động tốt
Ngay cả những chiếc xe hiện đại ngày nay, hệ thống phanh của bạn có thể bị hỏng hoàn toàn, nhưng có những bảo vệ dự phòng được tích hợp trong hệ thống để ngăn điều đó xảy ra trong hầu hết các trường hợp. Mọi chiếc xe hơi kể từ năm 1968 đều có hệ thống thủy lực dự phòng, chưa kể phanh đỗ/phanh khẩn cấp, để ngăn chặn sự cố phanh hoàn toàn. Xylanh chính thực sự chứa hai piston và phớt, trong các hệ thống đơn giản hơn điều khiển phanh trước và sau riêng biệt, hoặc các bánh xe đối diện theo đường chéo, vì vậy tại trường hợp xấu hơn, bạn chỉ mất một nửa phanh.
Bàn đạp mềm – Bàn đạp phanh dễ bị đẩy nhưng phanh ít ăn hơn.
- Dầu phanh thấp
- Không khí trong dầu phanh
- Xi lanh chính bị lỗi
- Càng (kẹp) phanh/xi lanh bánh xe hư hỏng
- Đường ống dầu phanh bị thủng
- Van dư kém
- Rò rỉ dầu phanh trong hệ thống
- Dầu phanh sôi
- Ổ trục bánh xe hư hỏng
Điều đầu tiên cần kiểm tra với bất kỳ vấn đề phanh nào là mức và tình trạng chất lỏng (dầu phanh) trong bình chứa của xi lanh chính. Nếu có rò rỉ ở đâu đó, mực chất lỏng có thể thấp đến mức làm cho hệ thống dự phòng hoạt động kém hiệu quả. Nếu có chất lỏng, nhưng nó nằm dưới mức chỉ báo đầy đủ, điều đó có thể cho thấy rằng vật liệu ma sát trên má phanh hoặc guốc phanh, hoặc bản thân đĩa phanh hoặc trống, có thể bị mòn không hiệu quả.
Tiếp theo hãy kiểm tra xem dầu phanh có nóng không; Việc sử dụng nhiều lần, kéo tải, xuống dốc dài, rà phanh có thể làm sôi dầu phanh. Dầu phanh DOT 3 không bị sôi cho đến khi đạt trên 400 độ F (204 độ C), nhưng dầu phanh cũ hấp thụ nước có thể sôi ở 284 độ, đó là lý do tại sao cần thay dầu phanh hàng năm.
Phanh thủy lực là một hệ thống kín, do đó không được có không khí trong các đường dầu, nhưng nếu sau khi bảo dưỡng, bạn có một bàn đạp xốp thì nguyên nhân rất có thể là không khí lẫn trong hệ thống. Một xi lanh chính không tốt có thể đưa không khí vào các đường dầu, cũng như có thể bị hỏng ở càng phanh hoặc xi lanh bánh xe. Van dự phòng (thường trong xi lanh chính hoặc van tỷ lệ) giữ một lượng nhỏ áp suất trong đường phanh để bàn đạp không phải di chuyển quá xa cho đến khi phanh bắt đầu hoạt động; một hư hỏng ở đây có thể khó xác định.
Một nguyên nhân không phổ biến khác gây ra hiện tượng bàn đạp bị mềm và di chuyển lâu, là ổ trục bánh xe không tốt, không liên quan đến phanh ngoại trừ việc nằm gần các đĩa phanh. Ổ trục bị hỏng cho phép trục quay di chuyển xung quanh, đẩy má phanh trở lại càng phanh một cách hết mức có thể.
Bàn đạp cứng – Cần nhiều áp lực hơn để có được cùng một lượng hành trình của bàn đạp và lực phanh.
- Bộ trợ lực kém
- Rò rỉ ống chân không
- Van một chiều kém
- Ống chân không bị xẹp
- Càng phanh bị dính
- Má phanh quá mòn
Hầu hết các trường hợp của một bàn đạp cứng đều dẫn đến sự cố trong hệ thống trợ lực phanh, cho dù dựa trên chân không hay tăng áp thủy lực (được sử dụng chủ yếu trên động cơ diesel, không đề cập ở đây). Bộ trợ lực sử dụng chân không động cơ để hỗ trợ chân của bạn khi đạp phanh, và gần như phổ biến trên các xe hơi hiện đại. Nếu bộ trợ lực, van một chiều hoặc ống chân không kém, nó cũng có thể gây ra rò rỉ chân không và động cơ chạy không tải thô, nhưng động cơ có van hoặc gioăng đệm đầu máy không tốt cũng có thể gây ra chân không thấp có thể ảnh hưởng đến phanh.
Một nguyên nhân khác khiến bàn đạp phanh bị cứng có thể là càng phanh bị kẹt hoặc bị dính. Thông thường, một càng phanh hoặc má phanh bị dính sẽ gây ra mùi khét, kéo sang một bên và kéo cản trở một bánh xe, nhưng có thể bị dính nếu không có những dấu hiệu đó và hiệu quả phanh của bạn giảm đi gần một nửa (nếu là bánh trước , cung cấp 75% lực phanh). Việc má phanh của bạn bị mòn đến tận tấm kim loại cũng sẽ dẫn đến bàn đạp phanh rất “cứng”, vì không có nhiều ma sát khi nó là kim loại tiếp xúc kim loại, và chúng phải kẹp chặt hơn để làm bạn giảm tốc độ; tiếng ồn mài kinh khủng thường là dấu hiệu trước bàn đạp cứng.
2. Phanh bị treo/kéo
Một vấn đề hỏng hóc khác của phanh là chúng không thể ngắt hoàn toàn bằng cách này hay cách khác (các má phanh vẫn cứ bám vào đĩa hay trống phanh dù đã nhả bàn đạp). Một triệu chứng phổ biến của loại sự cố phanh này là mùi khét do lượng nhiệt mà phanh bị treo tạo ra. Điều này hiếm khi dẫn đến một chiếc xe không di chuyển được, nhưng việc lái xe với phanh treo/kéo là không an toàn và sẽ dẫn đến hư hỏng nặng hơn trong một thời gian ngắn nếu không được sửa chữa.
Một số nguyên nhân gây ra hiện tượng treo/kéo phanh trên một hoặc nhiều bánh xe có thể là:
- Dính càng phanh hoặc má phanh
- Cáp phanh đỗ bị dính
- Đĩa phanh/trống phanh bị rỉ sét
- Bị tắc lỗ hồi dầu của xi lanh chính
- Đường dầu phanh bị chèn hoặc xẹp
Càng phanh hoặc má phanh bị kẹt/dính có lẽ là lỗi phổ biến nhất của loại hư hỏng này và có thể xảy ra do thời gian (tuổi thọ phanh), rỉ sét và bụi bẩn,… Tuy nhiên, việc thay thế càng phanh không phải là một công việc khó khăn và có thể hoàn thành trong khoảng một giờ. Các yếu tố tương tự cũng có thể khiến phanh đỗ xe vận hành bằng cáp bị kẹt, yêu cầu thay cáp phanh đỗ. Cách để ngăn ngừa những vấn đề này là tránh lái xe trong các vũng nước sâu, những con đường bụi bặm hoặc những khu vực có muối trên đường, trong trường hợp bắt buộc, hãy nhớ làm sạch bánh xe và gầm xe thường xuyên.
Thông thường, các đĩa phanh hoặc trống phanh bị rỉ sét chỉ xảy ra khi ô tô đã không sử dụng trong một thời gian dài. Nếu bạn đang cố gắng làm cho một chiếc xe hoạt động trở lại, nhưng không thể làm cho nó lăn bánh, rất có thể đây là vấn đề.
Một lỗ hồi dầu bị tắc trong xi lanh chính có thể gây ra lực cản cho cả bốn bánh xe, vì chất lỏng được gửi đến các bánh xe khi bạn nhấn bàn đạp nhưng lại không thể quay trở lại và để áp suất ngắt. Trong trường hợp tương tự, dây phanh cứng bị chèn ép hoặc dây cao su bắt đầu bung ra bên trong có thể gây ra vấn đề tương tự, mặc dù cục bộ ở một hoặc hai bánh xe.
3. Các vấn đề phanh khác
- Rùng mình/rung/đập khi phanh gấp hoặc nhiều lần – Điều này là do đĩa phanh bị cong/vênh hoặc đôi khi chỉ do tích tụ cục bộ của vật liệu ma sát má phanh trên bề mặt đĩa phanh. Định hình lại các đĩa phanh, mài nhẵn và phẳng trở lại, có thể khắc phục sự cố nếu nó không quá tệ, nhưng các đĩa phanh thường bị cong theo cách đó vì chúng bị quá nhiệt và chúng sẽ lại cong khi được làm nóng.
- Tiếng kêu/hú/rít – Thông thường, một tiếng ồn khó chịu phát ra từ phanh là do các tab “chỉ báo mòn” bằng kim loại, có nghĩa là để cảnh báo bạn khi chỉ còn dưới 25% lớp ma sát trên má phanh. Đôi khi phanh có thể trở nên ồn ào do có lớp men trên má phanh khi dừng và đi, có thể được khắc phục bằng một vài thao tác đạp mạnh của phanh để làm sạch nó. Cuối cùng, do các vật liệu ma sát khác nhau, dung sai của nhà sản xuất và các yếu tố mài mòn ngẫu nhiên, các má phanh có thể đột ngột phát ra tiếng ồn vì chúng cộng hưởng trong phạm vi rung động trong quá trình sử dụng. Sử dụng mỡ tra dán chống kêu phanh dán vào piston calip, nâng cao cộng hưởng bên ngoài phạm vi này.
- Bàn đạp chìm – Nếu trong khi dừng lại, bạn thấy bàn đạp từ từ chìm xuống sàn khi đặt chân lên thì có nghĩa là xi lanh chính bắt đầu hoạt động kém hoặc bị rò rỉ ở đâu đó trong hệ thống. Nhưng nếu không tìm thấy rò rỉ, rất có thể đó chỉ là một trong những vòng đệm cao su chắn phía sau xi lanh chính bị hỏng cho phép chất lỏng và áp suất lọt qua.
