Cơ bản thì hộp số chính là một bộ phận có chức năng truyền công suất từ động cơ đến các bánh xe. Còn việc hộp số hoạt động như thế nào thì lại phụ thuộc vào việc nó là hộp số tự động hay hộp số sàn. Và để hộp số hoạt động trơn tru, hiệu quả thì không thể thiếu dầu hộp số. Vậy dầu hộp số là gì?
Dầu hộp số (dầu truyền động) là một loại chất lỏng được sử dụng để bôi trơn các thành phần (các bánh răng, ổ trục,…) của hộp số của ô tô nhằm mang lại hiệu suất tối ưu. Trong xe có hộp số tự động, chất lỏng này cũng hoạt động như một dầu thủy lực và chất làm mát. Có nhiều loại dầu hộp số cho ô tô, và mỗi loại được sử dụng cho từng loại ô tô phụ thuộc vào loại hộp số bên trong. Hộp số tay thì sử dụng loại dầu bôi trơn dành riêng cho hộp số tay, nó cũng có thể sử dụng dầu động cơ. Hộp số tự động thì lại có dầu hộp số tự động với các đặc tính riêng, thường ký hiệu là ATF.
Hộp số tay và hộp số tự động
Về cơ bản thì hộp số tay có một tập hợp các bánh răng được xếp thẳng hàng trên các trục. Khi sang số và ly hợp, nằm bên trong ô tô, được điều khiển bởi người lái xe, các bánh răng sẽ di chuyển vào vị trí tương ứng số được chọn (thực tế là di chuyển bộ đồng tốc ăn khớp). Khi ly hợp được giải phóng, sức mạnh từ động cơ được truyền đến các bánh xe. Lượng công suất, hoặc mô-men xoắn, phụ thuộc vào bánh răng đã được chọn.
Với hộp số tự động, các bánh răng thay đổi theo thao tác của bàn đạp ga bên trong xe. Khi người lái nhấn vào bàn đạp ga, các bánh răng sẽ tự động chuyển lên tùy thuộc vào tốc độ hiện tại. Nếu áp lực trên bàn đạp ga được giải phóng, các bánh răng sẽ chuyển xuống, một lần nữa tùy thuộc vào tốc độ hiện tại.
Dầu hộp số bôi trơn các bánh răng và giúp chúng chuyển động dễ dàng hơn khi quá trình chuyển đổi bánh răng hoàn thành.
Khi nào thì cần thay dầu hộp số?
Thời gian thay dầu hộp số phụ thuộc vào việc xe của bạn được trang bị hộp số tự động hay số tay.
Trong hộp số tự động, nhiệt lượng được tạo ra cao hơn, có nghĩa là sẽ có nhiều carbon được tạo ra, điều này sẽ làm ô nhiễm dầu. Theo thời gian, những chất bẩn này sẽ khiến dầu đặc lại và không còn làm nhiệm vụ hiệu quả. Các đặc tính kỹ thuật từ nhà sản xuất cho dầu hộp số tự động về việc thay dầu thay đổi đáng kể, từ 50.000 km đến không bao giờ. Ngay cả khi hướng dẫn sử dụng nói rằng dầu sẽ tồn tại trong suốt thời gian sử dụng xe, thì mức dầu vẫn phải được kiểm tra định kỳ, đề phòng trường hợp rò rỉ phát triển.
Trong hộp số tay, các khuyến nghị cũng có thể rất khác nhau, nhưng vì những lý do khác nhau. Hầu hết các nhà sản xuất đề nghị 50.000 tới 100.000 km như là điểm mà tại đó bạn nên thay dầu trong hộp số tay. Tuy nhiên, các xe có hộp số đang bị ứng suất cao nên thay dầu mỗi 25.000 km. ‘Ứng suất cao’ đối với hộp số tay sẽ là các tình huống như lái xe trong nhiều chuyến đi ngắn, nơi các bánh răng được thay đổi thường xuyên hơn (liên tục chuyển số). Nếu bạn sống trong một thành phố và hiếm khi chạy vào đường cao tốc trên chiếc xe của bạn, thì hộp số là bị ứng suất cao. Các tình huống khác bao gồm lái xe leo núi và bất kỳ giai đoạn nào khi người lái xe mới học cách sử dụng hộp số tay.
Các dấu hiệu mà bạn nên kiểm tra hộp số
Ngay cả khi bạn chưa đạt đến ngưỡng quãng đường theo hướng dẫn sử dụng của xe, thì bạn cần kiểm tra hộp số nếu nhận thấy các triệu chứng sau:
- Nếu nghe thấy tiếng mài từ bên dưới xe khi động cơ đang chạy nhưng xe không chuyển động.
- Bạn gặp vấn đề khi sang số.
- Xe bị trượt khỏi số, hoặc nếu xe không chuyển động khi nhấn chân ga.
Đôi khi, dầu hộp số có thể bị nhiễm bẩn đến mức cần phải sục rửa sạch trước kỳ hạn nhà sản xuất chỉ định.
Bất kể loại hộp số nào, việc thay dầu không phải là một quá trình nhanh chóng có thể được thực hiện đơn giản. Phương tiện sẽ cần được hỗ trợ, và chất lỏng cũ sẽ cần được xả và xử lý đúng cách. Hơn nữa, bộ lọc dầu hộp số và các miếng đệm sẽ cần được kiểm tra. Đây là hình thức bảo dưỡng xe cần được giao cho những kỹ thuật viên chuyên nghiệp thay vì tự làm tại nhà.
